JINSAB MIEXI ĠMIELU L-PROĠETT TA’ RESTAWR FUQ IL-MITĦNA TA’ SAN ĠWANN T’GĦUXA F’BORMLA

Kitba meħuda mill-gazzetta ‘it-Torċa’ (| Il-Ħadd 26 ta’ Ottubru 2025) paġna numru 3

Ix-xogħlijiet ta’ restawr fuq il-Mitħna tar-Riħ storika ta’ San Ġwann t’Għuxa f’Bormla mexjin sew, u dan jimmarka pass importanti ieħor fil-preservazzjoni tal-wirt arkitettoniku u industrijali rikk ta’ Malta. Ilproġett, immexxi mid-Dipartiment tar-Restawr u l-Preservazzjoni, beda f’Mejju 2025 u mistenni jitlesta salbidu tal-2026.

Mibnija fl-1674 minn Nicolas u Rafael Cotoner, ilmitħna tar-riħ oriġinarjament inbniet bħala parti minn inizjattiva usa’ sabiex tiġġenera dħul permezz tal-kiri ta’ mtieħen li jaħdmu bir-riħ, u b’hekk tgħin biex issostni lpagi u l-attività ekonomika lokali matul il-ħakma talKavallieri ta’ San Ġwann. Illum, tibqa’ waħda milleqdem imtieħen li għadhom jeżistu fil-Kottonera kif ukoll punt ta’ riferiment tal-inġinerija u s-sengħa bikrija Maltija.

Waqt żjara fis-sit, ilMinistru għall-Kultura, l-Arti u l-Gvern Lokali Owen Bonnici u s-Segretarja Parlamentari għall-Gvern Lokali Alison Zerafa Civelli faħħru l-progress tal-proġett u xxogħol li qed isir mit-tim tarrestawr.

Il-Ministru Bonnici ddeskriva r-restawr bħala “kontinwazzjoni tal-isforzi talGvern biex jissalvagwardja lwirt storiku ta’ Malta b’rispett sħiħ għall-identità u listorja tal-komunitajiet lokali tagħna.” Huwa żied jgħid li l-mitħna tar-riħ ta’ San Ġwann t’Għuxa, li ilha wieqfa għal aktar minn tliet sekli, hija “xhieda tal-ħila u l-inġenwità tal-antenati tagħ - na,” u li l-proġett se “jagħti lħajja lil din l-istruttura storika biex il-ġenerazzjonijiet futuri jkunu jistgħu jgawduha”.

Il-Perit tal-proġett, Amanda Degiovanni, spjegat li x-xogħlijiet ta’ restawr ikopru l-erba’ faċċati kollha, it-torri, u s-saqaf. Ħafna millġebel oriġinali se jiġu sostitwiti b’ġebel tal-franka talglobiġerina bl-istess dimensjonijiet. Se jsir ukoll tindif tal-wiċċ, b’mod partikolari biex jitneħħa s-siment u ttniġġis. Minbarra hekk, il-fili kollha se jiġu rrestawrati b’taħlita ta’ ġir idrawliku, u laperturi esterni kollha se jiġu restawrati jew mibdula b’aperturi tal-injam.

Il-proġett jinkludi wkoll xogħlijiet ta’ tiswija fuq issaqaf oriġinali, li għadu f’kundizzjoni tajba u se jiġi msewwi biss fejn meħtieġ blużu ta’ materjali tradizzjonali biex tinżamm l-awtentiċità. Ladarba jitlestew ix-xogħlijiet strutturali, il-mitħna se tittejjeb b’dawl arkitettoniku, iddisinjat biex idawwal ilbini u jenfasizza l-karattru storiku tiegħu bil-lejl.

Permezz ta’ dan il-proġett, il-Gvern ikompli jafferma mill-ġdid l-impenn tiegħu li jirrestawra postijiet storiċi madwar Malta, u jiżgura li siti bħall-Mitħna ta’ San Ġwann t’Għuxa jibqgħu sors ta’ kburija, identità, u ispirazzjoni għall-ġenerazzjonijiet futuri.